Het afronden van het schilderij en de gedachte ‘het is klaar’
Wanneer is het moment van het afronden van je schilderij? Wanneer is het echt klaar?
In het boek ‘Life Paint and Passion, reclaiming the magic of spontaneous expression’ vertellen Michelle Cassou en Stewart Cubley over de verschillende fases van een schildering. Je hebt de geboorte, de eerste streken, waardoor iets op het doek in beweging wordt gezet. Vervolgens is er de wording en rijping en uiteindelijk de dood van het proces. De creatieve hartenklop die stokt, waardoor dit creatieve proces mag sterven en je schilderdoek als klaar achterlaat. Het werk is afgerond.
Eerste lagen
Als je stopt bij de eerste lagen, kom je niet verder dan de geboorte. Je blijft letterlijk aan de oppervlakte: de vorm, de kleur, de compositie lijken het hele verhaal te vertellen. Aan het einde van de geboortecyclus vertelt je denken je dat je klaar bent. Het is toch duidelijk wat je werk je vertelt. Er hoeft niets meer bij. Het afronden van het schilderij is voltooid. Maar is het werkelijk waar?
Ga jezelf scannen. Zodra je opmerkt dat je geen zin meer hebt om verder te gaan, dan is dat iets anders dan innerlijk voelen dat het afgerond is. Zodra je weerstand hebt tegen een intuïtieve ingeving, een verandering, het werk explicieter maken of juist van thema te veranderen weet je dat je denken jouw focus heeft. Vaak ben je bang bent om jezelf verder uit te dagen, terwijl intuïtie je roept. Dan mag je onderzoeken hoe je de ruimte kunt maken voor het volgende wat zich intuïtief wil aandienen. Je zou kunnen zeggen: “Jouw werk is nog niet klaar. Maar jij bent er klaar mee om het werk te maken.” Je mag je afvragen: ben jij leidend in het intuïtieve proces of dienend aan het intuïtieve creatieve proces?
Volgende level
Als je vaardigheden hebt om met deze weerstand om te gaan, de moed en nieuwsgierigheid om door te gaan, kan je je blijven verbinden met je intuïtieve ingevingen en er gehoor aan geven. Je werk zal zich verder kunnen ontwikkelen. Je slaat nieuwe wegen in en ontwikkelt andere patronen. Er ontstaan nieuwe ervaringen en inzichten. Zowel op creatief vlak als persoonlijk vlak. Het onverwachte mag weer komen. Je stelt je open en opeens is er weer flow en creatief plezier. Er is nog veel meer mogelijk dan je dacht.
Totdat ook deze fase zijn einde nadert en je opnieuw overtuigd raakt dat je werk klaar is. Je gedachten vertellen het. Je hebt nu al zoveel meer gedaan; er is al zoveel meer verdieping. Dit moet toch het afronden van het schilderij wezen.
Maar opnieuw is het belangrijk om te voelen of je ook vanuit je intuïtie klaar bent. Zolang je daar nog ingevingen ervaart, kan je deze opvolgen, waardoor er steeds meer diepte in je werk zal ontstaan. Soms letterlijk diepte, doordat er telkens meer kleurnuances komen. Maar het kan ook figuurlijk zijn. In steeds meer streken durf je dat wat uitgedrukt wil worden zichtbaar te maken. Je durft ook de nog diepere lagen, waarvan je nog niet kan vermoeden wat ze zijn, naar de oppervlakte laten komen.
Voldoening
De voldoening die je ervaart, als je expressie uit nieuwe, diepere lagen mag komen, is heel intens. Eigenlijk zijn er geen woorden voor. Elke omschrijving doet het moment zelf te kort. Maar het is een vreugde of ontroering, dat dat wat zo lang verborgen moest blijven, levend kan worden. Gezien kan worden. Zelfs al weet je nog niet wat het is. Het mag ook onbenoembaar blijven. Immers, zodra je het probeert te begrijpen, verlaat je je intuïtieve stroom en kom je in het denken terecht. De ruimte om het niet te hoeven weten en toch te kunnen doen, is een hele belangrijke.
Eindeloos doorgaan
Ik heb soms schilderingen, die eindeloos door lijken te gaan. Ik spreek gerust over meerdere maanden. Telkens willen er stipjes, streepjes, nieuwe kleurlagen, grote gebaren en dan weer terug naar het kleine. Ik kan mezelf ook wel eens afvragen: “Komt hier nog een eind aan? Wanneer is het nou af?” Of ik kan jaloers kijken naar ander werk, waar grote witte, lege ruimtes zijn. Dat lijkt me dan zo heerlijk!
En toch, trouw blijvend aan mijn impulsen, komt er een moment, waarop het echt compleet voelt. Dat je ook innerlijk samenvalt met de afronding van je schilderij. Alsof alles is uitgezongen en de nagalm net is weggeëbd. Dan is er dat prachtige moment van stilte, waarin je beseft: “Nu is het klaar”. Die realisatie, brengt emoties in je teweeg. Blijdschap, verbazing, ontroering. Al dat harde werk, de flow, de weerstand, het doorzetten, het transformeren van draken (je sturende gedachten) hebben mogen resulteren in dit wat er nu is. Dan is het volbracht.