De kracht van een collage maken

Ik kan intens genieten van collages maken. Niet alleen om zelf te doen, maar ook om als workshop te geven. Gisteren gaf ik zo’n workshop, als eerste les van mijn cursus ‘Ontdek jouw intuïtieve creatieve plezier’ bij de Herstelacademie Groningen. Een collage maken is zoveel meer dan wat plaatjes zoeken, knippen en plakken. Ik vind het elke keer weer verrassend hoe veel er in jezelf gebeurt tijdens het maken van een collage en hoe blij je bent als je wezenlijk voelt dat het klopt.

Denken en voelen

Bij een collage werken denken en voelen beide mee. Soms werken ze prima samen, maar andere keren staan ze recht tegenover elkaar. Het één is niet beter dan het ander. Er is wat er is, al vindt het denken vaak dat samenwerking en flow beter is. Wat op zich weer heel grappig is, omdat het denken de flow blokkeert, doordat het wil controleren, sturen en problemen voorkomen. Het denkt het beter te weten en wil graag gelijk hebben. Terwijl er in een collage maken geen goed en fout is. Je mag ALLES maken, tenzij je denken anders denkt!

Collages maken is je openstellen voor afbeeldingen en spontaan kiezen wat je aantrekt. In overdaad hamsteren. Dan gaan schikken, voelen: dit hier, dat daar, oh nee toch niet. Oh kijk dat past er…Hier een hoekje eraf en oh kijk als ik daar een gat maakt, kan dit er dan doorheen schijnen? Net zo lang totdat het gevoelsmatig klopt. Los van de betekenis. Daarna plakken en blijven voelen: is dit zoals het wil? Vervolgens is er vaak ontlading, omdat er ook veel spanning is opgebouwd en met verbazing kijken: wat heb ik eigenlijk gemaakt? Plus de blijdschap: ik begrijp er niets van, maar het klopt!

Waarnemen

Wat collage maken boeiend maakt, is enerzijds het collageproces en wat er ontstaat en anderzijds het in jezelf waarnemen wat er gebeurt. Wat denk je? Wat voel je? Welke keuzes maak je? Daarin is heel veel op te merken. Maar het is tegelijkertijd ook een valkuil, zodra je een oordeel over dit waarnemen velt.

Eén beeld

Stel je zoekt een plaatje dat vrijheid representeert. Vanuit je denken weet je exact hoe het eruit moet zien. Een strand, een open hand en een witte duif die daaruit opvliegt. Je vindt een dergelijk plaatje, maar de duif is grijs. Oh nee verkeerde kleur. Ik wil geen grijze muis zijn. Vrijheid staat juist voor volledigheid, schoonheid. Dus verder zoeken. Op een volgend plaatje staat wel een witte duif, maar in de stad. Nee dat is het ook niet. Ik wil ruimte, geen geslotenheid van gebouwen. Zo zoek je door en telkens bedenk je iets wat niet klopt. Je kan jouw plaatje niet vinden en je concludeert dat jouw vrijheid er niet mag zijn. Je voelt je moedeloos en je snapt niet hoe andere deelnemers zo heerlijk knippen scheuren en plakken. Zie je wel, je kan ook nooit meekomen. Wat doe je hier eigenlijk?

Oordelend waarnemen

Als je oordelend waarneemt, heb je een kader waarbinnen je moet acteren. Al het andere is fout. Het oordeel wordt ook voor waar aangenomen. In dit geval heb je afbeeldingen waargenomen en geconcludeerd dat er geen enkel passend plaatje is; je loopt vast. Je concludeert dat jouw verlangen er niet mag zijn. Als je vervolgens waarneemt dat het anderen wel lukt om een collage te maken, raak je er van overtuigd dat jij niet mee kan komen/ er niet bij hoort. Je wil het liefste weg uit de groep.

Iets opener waarnemen

Als je iets opener waarneemt, ontdek je dat je telkens kaders hebt geplaats. Kaders waaraan je plaatje moet voldoen. Kaders waar jij aan moet voldoen. Je merkt op dat deze kaders je vast laten lopen en dat je teleurgesteld bent door het niet vinden van een plaatje. Dat je verdriet voelt omdat je denkt dat je verlangen er niet mag zijn en dat je je ongemakkelijk voelt, omdat je collage niet lukt, terwijl het anderen wel lukt. Je merkt op dat al die emoties samen angst oproepen voor afwijzing en dat je het liefste weg wilt.

Vervolgens ga je deze waarneming beoordelen. Waarom doe ik ook zo moeilijk? Ik denk veel te veel na. Waarna je jezelf gaat redden door een bepaalde manier van collage maken af te dwingen (knip en plak nou maar wat. Het maakt niet uit wat) of het bijltje er bij neer te gooien. Je kan ook boos worden, omdat de opdracht zo onduidelijk is of het materiaal zo slecht. Of helemaal neerslachtig worden omdat jij altijd degene bent die niet mee kan komen.

Open waarnemen

Wie helemaal open waarneemt, ervaart dat wat er gebeurt als de nu voor jou meest logische mogelijkheid, binnen alle mogelijkheden die er zijn. Je merkt je gedachten op, als zijn het verkeersregelaars van de creatieve stroom. Er zijn er die langs de kant van de weg staan: je merkt ze op, maar je hoeft er niets mee. Er zijn er die aanwijzingen geven, die je best kan negeren, zoals een rood stoplicht bij een leeg verkeersplein in de nacht. En er zijn er waar je je acuut door laat leiden. Wat vertellen die?

Zo ook je gevoelens. Er zijn gevoelens die je makkelijk voelt en gevoelens die je het liefste meteen wegdrukt. Die laatste gevoelens zijn omringt met verkeersregelaars, opdat dat wegdrukken zo makkelijk mogelijk gaat. En dan ontdek je het! Die gedachten zijn geen verkeersregelaars om je creatieve stroom in goede banen te leiden. Het zijn je draken, je beperkende overtuigingen ,waarmee je zo snel mogelijk lastige gevoelens vermijd, onderdrukt of zorgt dat je er helemaal niet bij in de buurt kan komen. Ze blokkeren de creatieve stroom, die er alleen is als alles in jou mag stromen, gevoed vanuit wezenlijk verlangen en gebed in de vrijheid om ALES te mogen maken.

Drakenfluisteren

Vanuit het open waarnemen, ontstaat het drakenfluisteren. De basis ligt in je open bewustzijn; zonder oordeel en met compassie ontdekken wat je met je gedachten wilt bereiken. Zoals de veronderstelling dat als niet alles in jouw één plaatje staat, je een deel van jouw gevoel niet kan uitdrukken. Zo ontdek je hoe groot het belang voor je is, om alles te kunnen benoemen wat zich in jou afspeelt en hoe lastig het is als dat niet lukt. Je ervaart ook de schaamte door de vroegere afwijzingen van het niet begrepen worden.

Je ontdekt je veronderstelling dat alles precies moet gaan zoals jij je het voorstelt, zonder je te kunnen openen voor alle afbeeldingen, die stukjes van jouw beeld en gevoel representeren en daarmee een nieuwe samenhang kunnen geven, die je nog niet had bedacht. Een nieuwe dimensie, een onvermoede kant. Je kan uit vele beelden dat halen, wat jouw gevoel representeert in alle facetten. Dan is er dat beeld, waaraan je woorden kunt gaan geven. Of kan aanwijzen: kijk dat bedoel ik.

Met het drakenfluisteren mag alles er zijn. Je gedachten, je gevoelens, je verlangen. Door er met een afstandje naar te kijken, ontdek je hoe ze als puzzelstukjes in elkaar vallen om jezelf te beschermen en onderzoek je welke andere mogelijkheden er zijn, zoals dat een gevoel vanuit meerdere afbeeldingen kan worden samengesteld, opdat meerdere kanten gerepresenteerd kunnen worden. “Maar dan past het niet op één blaadje!” roept de draak. “Neem er dan meer.” zegt open bewustzijn.

Meer lezen:

Tips om het intuïtieve proces te begeleiden

Het duiden van een collage geeft een extra dimensie aan het proces